Gergba ọtọ digger (lat. Heterocephalus glaber) - obere òké bi na mpaghara ọwụwa anyanwụ Africa, na mbara ọzara na ala akọrọ Ethiopia, Kenya na Somalia. Anụmanụ dị ịtụnanya chịkọtara ike nke anụ ahụ pụrụ iche na nke na-elekọta mmadụ na nzukọ ya, bụ nke ndị na-anọchi anya alaeze anụmanụ.
Ọdịdị nke oke ahịrị na-agba ọtọ
Foto nke digger gba ọtọ ọ bụghị ihe anya kacha atọ ụtọ. Anụmanụ a yiri nnukwu oke amụrụ ọhụụ ma ọ bụ mọlọm dị nchara.
Akpụkpọ ahụ na-acha odo odo nke na-egwu mmiri nwere ihe na-enweghị ntutu. Ga - ahụ ọtụtụ vibrissae (ogologo ntutu) nke na - enyere ndị ìsì aka ịgagharị n'okporo ụzọ dị n'okpuru ala, mana ole na ole n'ime ha dị.
Ogologo aru nke oke ahum na-agba ọtọ adighi gafere 10 cm, tinyere obere ọdụ isi 3-4 cm. Bodydị ahụ na-abụkarị ogo 35 - 40 g. Ogige nwanyi dika ura di okpukpu abuo - ihe dika 60-70 gr.
Anakpo ahu ahu ya n’ala ala anumanu. Gergba ọtọ digger na - akpụ ụkwụ anọ dị mkpirikpi, n'etiti mkpịsị aka nke ntutu dị ike toro, na-enyere anụmanụ aka igwu ala.
Anya ntakịrị na-ahụ ọhụụ na-ebelata ume na-egosikwa na anụmanụ na-ebi n'ime ala. Agbanyeghị, isi nke anụmanụ nwere isi dị ụtọ ma na - ekekwa ya na arụ ọrụ - isi sistemu na - egwu mmiri na - achọ nri, a na - etinyekwu uche nke isi mgbe ndị mmadụ n'otu n'otu ga - amata onye ikwu ha nọ n'ọkwa. Nke a bụ isi ihe dị mkpa, ebe ọ bụ na ụzọ ndụ nke anụmanụ dị n'okpuru ala na-edu kpamkpam na-adabere n'ọnọdụ ya.
Ezigbo isi abụọ dị ogologo na-etolite na agba agba aka na-arụ ọrụ dị ka ihe igwu ala maka anụmanụ. Ezé na-aga n’ihu nke ọma, nke na-eme ka egbugbere ọnụ mechie ọnụ iji mechie ọnụ ụwa.
Ndị na-egwu ala na-egwu ala ụmụ anụmanụ nwere ọbara oyi
Ihe puru iche nke ahihia ogiri gba ọtọ
O siri ike ichota anu aru nke nwere ike ijiko oke onu ogugu site na otutu ihe di egwu nke ndu ndu ya.
- Ọbara-Nwọ. Dị ka ihe na-akpụ akpụ na ihe na-akpụ akpụ, ndị na-egwu ala nwere ike imeghari ka ọ dị gburugburu ebe obibi. Ọ dabara nke ọma, ụmụ anụmanụ na-ebi naanị na Africa na-ekpo ọkụ, ebe okpomọkụ nke ụwa dị omimi ọbụladị mita abụọ enweghị ike ibute hypothermia nke anụmanụ. Anụmanụ na-arụsi ọrụ ike na-arụcha ọrụ abalị. Oku a na-ebelata n’oge a, yabụ oke oke ojii na-ehi ụra n’otu, na-arapara n’onwe ha.
- Enweghi obi mgbawa. Ihe na –ebufe ihe mgbaàmà n’ahụ n’ime sistemụ akwara na - anọghịzi n’akpa mkpụrụ ndụ. Anụmanụ anaghị enwe ihe mgbu oge ịkpụ ya, ọtịta ya, ọ bụrụgodị na ekpughere acid na anụahụ.
- Ike ibi n'ime okpu oxygen. Ọwa mmiri ndị na-egwu olulu mmiri dị n'ime ala dị n'ime ala ma na-enwe naanị 6-6 cm. Ndi Afrika ndi gba ọtọ na-emegharị na ọnọdụ nke enweghị oxygen. E jiri ya tụnyere anụmanụ ndị ọzọ, ọnụ ọgụgụ mkpụrụ ndụ ọbara uhie nke dị n’ime anụmanụ dị n’ime ala karịrị nke ukwuu, nke na-eme ka ọ dịkwuo mfe ịnabata ikuku oxygen nile dị n’ime labyrinth. gba ọtọ gbawara agba, mkpanaka akwụ ụgwọ obere ikuku. N'ime usoro agụụ oxygen, anụmanụ nwere ike karịa ọkara elekere, nke a anaghị eduga n'ịrụ ọrụ ụbụrụ na ọnwụ mkpụrụ ndụ nke obere digger.
Mgbe ikuku oxygen buru ibu ma anụmanụ eweghachikwa ụdị oriri ọ na-emebu, ọrụ ụbụrụ niile na-arụ ọrụ na-enweghị nbibi na-alọghachikwa na-arụ ọrụ.
Oke ahum na-agba ọtọ nwere ike ime n’enweghị oxygen ruo ihe dị ka nkeji iri atọ. enweghị mmerụ ahụ ike
- Ahụ mmadụ na-echebe ahụ etuto ahụ na ọrịa kansa. N'ihi njirimara a pụrụ iche, ndị ọkà mmụta sayensị na-enyocha ihe ọgbụgba ndị gba ọtọ. Enwere ike ịchọpụta na ihe kpatara mgbochi dị otú ahụ megide ọrịa kansa bụ hyaluronic acid na-adịghị ahụ dị n'ime ahụ nke anụmanụ .. Dị ka ị maara, ọrụ nke acid a bụ iji belata permeability na anụ ahụ ụmụ nje, yana idobe ịgbatị anụ ahụ ma mezie nguzo mmiri. Yabụ, na oke ahumachi, acid a nwere ibu dị egwu egwu, n'adịghị ka nke anyị - obere ntakịrị molatiiki.
Ndị ọkà mmụta sayensị na-atụ aro na mgbanwe mgbanwe a sitere na mkpa ọ dị ịbawanyewanye ụcha akpụkpọ ahụ na nkwonkwo ụmụ anụmanụ ka ha wee nwee ike ịgafe n'ụzọ dị warara nke ụlọ nyocha ha dị n'okpuru ala.
- Ike ibi ndu nwata rue ebighi ebi. Fọrọ nke nta onye ọ bụla ma ihe kpatara ịka nká nke mkpụrụ ndụ. Nke a bụ n'ihi radicals na - apụta n'oge inhalation oxygen, nke na - egbochi oghere nke sel na DNA. Mana ebe a, a na-echebe anụmanụ pụrụ iche na ụdị mmerụ ahụ dị otú ahụ. Mkpụrụ ndụ ya ji nwayọ na-eguzogide usoro oxidative ruo afọ iri.
- Ikike ime mmiri na-enweghị mmiri. Kemgbe ndụ gị niile, ndị na-egwu ala gba ọtọ adịghị a aụ otu gram mmiri! Ha nwere afọ ojuju na mmiri nke tubers na mkpọrọgwụ nke ihe ọkụkụ ji nri mee.
- Ike ịkwaga n'akụkụ ọ bụla. A na-ejikwa ikike a dị n'okpuru ala ebi ndụ. Uzo mmiri di warara nke umu anumanu gwuo ma sie ike ngbanye n’ime ha. Yabụ, ikike ịga ihu ma na-atụgharị n'ọnọdụ ndị dị otú a enweghị ike ịgbanwe agbanwe.
Speciesdị metụtara ya
Ezinaụlọ digger na-ejikọ ụmụ ise na mkpụrụ iri na isii. A na-ahụ ha niile na Sub Saharan Africa. Onye kacha nso oke ahihia ahu dika ahihia bu Cape.
Oke ahihia nke gba ọtọ na-ebi na savannah na ọkara ọzara nke Somalia. Ọ na-akụ na mkpọrọgwụ na ahịhịa nke ahịhịa, ma anụ ọhịa ma akọ.
Mgbe ụfọdụ, oke ahihia na-ata ahụhụ na-eri naanị akụkụ nke tuber achọtara wee jupụta oghere n'ime ala ka nduku nwee ike tolitekwu, yabụ anụmanụ na-enye onwe ya nri maka ọdịnihu. Digger gba ọtọ na-enweta mmiri niile dị mkpa site na ahịhịa, yabụ o nwere ike ime na-enweghị mmiri. Oke ahum na-agba ọtọ enweghi nkpuru onu. Ngosipụta ogologo oge, mkpọrọgwụ nke dị n'ihu ma ọ bụ n'azụ mkpọda ugwu ahụ, na-etolite akụkụ nke imi si n'elu.
Iji gbochie ájá na-emeghe oghere imi mgbe niile, akpụkpọ anụ akpụkpọ anụ na-echebe ha site n'elu, nke a na-akpọ "egbugbere ọnụ ụgha". Metabolism nke anụmanụ a na - eme nwayọ, nke ihe kpatara ya bụ ntakịrị ọnọdụ ihe dị n'ahụ ya na - akpata ya, nke bụ naanị 30-35 Celsius C. Ya mere, anụmanụ ahụ anaghị eri obere nri karịa anụmanụ ndị ọzọ na-eto nha.
Ndenye digger ndu
Ọ bụghị usoro mmekọrịta ndụ nke akwara dị n'okpuru ala. Ndị diggers na-agba ọtọ na-adị ndụ site na ukpuru ndi anakpo - nke ndi ugwu ndi nna ochie ji chịa. Queen bụ naanị nwanyị nwere ikike ịmụpụta nwa.
Ndị otu ndị ọzọ nọ n’obodo ahụ (ọnụọgụ ha ruru narị abụọ) kesara ibu ọrụ n’etiti onwe ha - ndị siri ike na ndị ọzọ na-eme ka ndị mmadụ kwụsị ọrụ, ndị buru ibu na ndị okenye na-echebe ndị sista si n’aka naanị onye iro nke ndị na-egwu ala, ndị na-esighị ike na ndị obere na-elekọta ndị na-eto eto ma na-etinye aka na nri.
Akụkụ dị n'okpuru ala na-egwu olulu gba ọtọ, na-enwe ogologo ahịrị. Onye ọrụ ahụ, nke ezé siri ike na-eduzi, na-emeghere ụzọ, na-agafe ụwa n'azụ, na ndị ọzọ na agbụ, ruo mgbe anụmanụ ikpeazụ ga-agbada ụwa. Ruo otu afọ, ụdị ogige a na-ebubata tọn atọ.
A na-atọgbọala ndị dị n'okpuru ala ruo mita abụọ ma nwee ike iru kilomita ise n'ogologo. Dị ka ndanda chịrị ndị gba ọtọ gba ọtọ na-akwadebe akwa ebe a na-ere nri maka ichekwa nri, ụlọ maka ụmụ anụmanụ na-eto eto, ụlọ maka ụlọ eze nwaanyị.
Mmeputakwa na ogologo ndu
Ndị na-egwupụta ihe enweghị oge akọwapụtara. Nwanyị nwanyị na-amịpụta mkpụrụ kwa izu 10-12. Ime ime dị ihe dị ka ụbọchị 70. N'ime ụmụ nwanyị na-awụba n'oké osimiri, ọnụ ọgụgụ ụmụ ọhụrụ a na-enweta maka ụmụ anụmanụ dị malite na 15 ruo 27.
Nwaanyị ahụ nwere ara dị iri na abụọ, mana nke a abụghị ihe mgbochi na ị allụ ụmụ ọhụrụ mmiri ara. Nwanyị nwanyị na-enye ha nri n'aka otu ọnwa. Mgbe oge a gasị, onye ahụ toro eto ghọrọ onye ọrụ ma sonyere ndị ikwu okenye.
Molekpụ arụ nwere oke ruru ka otu afọ. Ma ọ bụ naanị nwunye eze nyere ohere ịlụ nwunye ma mụta ụmụ. Maka inupụrụ onwe ya isi, ajọ ọchịchị onwe onye nwere ike ịta onye otu na-ama ikpe ikpe ọnwụ ihe, ruo ọnwụ nke anụmanụ.
Owu ogu diggers ole gbara? N'adịghị ka ụmụ oke na oke ndị ọzọ, ndị na-egwu ala na-atụle ihe dị ogologo ndụ. On nkezi, anumanu a noo afo iri abụọ na isii ruo iri abụọ na asatọ, ebe ọ na --eme ka ndi ntorobịa ahụ nwee ahụ ike ma mụta nwa na ụzọ.
Nkọwapụta nke Propagation
Springmụ ndị nọ n’obodo ahụ na-eweta naanị ụmụ nwanyị nwanyị. Ya na ụmụ nwoke ole na ole mụ na ya na-emekọ ihe, mmekọrịta ha na-adịgidekwa ruo ọtụtụ afọ. Ime ime dị ihe dị ka ụbọchị 70. Nwanyị nwanyị nwere ike iweta akwa a na-awụba mmiri kwa ụbọchị iri asatọ, n’ime otu afọ enwere ihe ruru litter ise. Nwa amụrụ ọhụrụ erughi ihe ruru gram 2. Onu ogugu n’ulo ahihia kariri nke umu ano ndi ozo. O sitere na 12 ruo 27 (ọnụọgụ kachasị n'etiti ụmụ anụmanụ), ọ bụ ezie na nwanyị ahụ nwere naanị ara 12. Ọmụmụ ihe ọmụmụ ụmụ amaala America si Mahadum Cornell achọpụtala na oke mmiri ara ehi nke nne na-ahapụ ụmụ aka inye nri. Ya mere, na oke oke ahu na-adighi agha, a na-atunye ntọala nke omume ndi mmadu n’oge ha di obere. Nwanyị eze na-azụ ụmụ ndị ahụ ihe dị ka izu anọ, ọ bụ ezie na ha malitere ịgbanwee na nri siri ike mgbe ọ dị izu abụọ. Themụ ya na-erikwa ahịhịa, nke ndị mmadụ na-arụ ọrụ na-ezo na ya, yabụ, ha na-enweta ahịhịa nje dị mkpa maka ịkọ ihe ọkụkụ.
Ndị na-eto eto na-egwupụta ihe na-amalite ịrụ ọrụ nke ndị ọrụ mgbe ọ dị afọ 3-4. Physiologically ike nke mmeputakwa, ha na-ewe ihe dị ka afọ 1. Elekere anya oke nke oke ahum na-agba ọtọ bụ nke na - enweghị atụ maka obere òké: n'ime ndọrọ n'agha ha biri ndụ ruo afọ 26. Ndị bi na Queens dịkarịa ala afọ 13-18. A maghị usoro ndị na-akwado ndụ dị elu dị otú a.
Ngosiputa echiche na nkowa
Foto: Ndenye Digger
Nke ọtọ ahihia oke bụ oke nke ezinụlọ oke oke. Ezinaụlọ a na - enweghị atụ gụnyere ụmụ anụmanụ ndị Africa na - emekpa anụmanụ, ndị sayensị chọpụtara 6 genera na ụdị diggers 22 na ha. N'ịma n'ime akụkọ ihe mere eme, ọ dị mma ịmara na amaara ezinụlọ pụrụ iche nke anụ ahụ kemgbe mmalite Neogene, n'oge ahụ, ụdị ụdị òké ndị a biri na mpaghara Eshia, ebe a na-ahụghị ya.
Na oge mbụ, ọkà mmụta sayensị eke ụwa bụ Ruppel chọtara ọtọ osisi ahịrị na-agba ọtọ na narị afọ nke 19, bụ onye chọtara ọfụma ma meghe ya maka òké na-arịa ọrịa nke tufuru ntutu n'ihi ọrịa. N'oge ahụ, etinyeghị uche pụrụ iche na digger, ụfọdụ ndị ọkà mmụta sayensị mụrụ naanị ụlọ ọrụ mmekọrịta ha na-adịghị ahụkebe. Mgbe teknụzụ maka ọmụmụ mkpụrụ ndụ ihe pụtara, ndị sayensị chọpụtara ọtụtụ atụmatụ dị ịtụnanya banyere akwara ndị a.
Vidio: Ndenye Digger
Ọ na-enyo na ụmụ irighiri oke oke adịghị afọ niile na afọ, na-arụ ọrụ ike. Ọkpụkpụ ọkpụkpụ ha ka siri ike, obi ha sie ike, ọrụ nwoke na nwanyị nkịtị. N'ụzọ dị ịtụnanya, njirimara ndụ niile na-adịgide, ha adịghị emebi ka ha na-etolite.
Eziokwu na-akpali: Oge ndụ nke ụmụ irighiri ihe na-adịghị ndụ nwere okpukpu isii karịa ogologo ndụ na -eche ya site na okike ndị ọzọ. Dịka ọmụmaatụ, akwara na-ebi site na afọ abụọ ruo afọ ise, digger na-enwe ike ịlanarị afọ 30 niile (na obere obere), na-enweghị nká!
N’ịmụ banyere mmụọ ndị a pụrụ iche, ndị sayensị achọpụtala ọtụtụ ihe pụtara ìhè n’ime ihe ndị e gwupụtara n’etiti, n’ime ndị a bụ:
- enweghi ike n'ihe mgbu
- adighi atu egwu na iguzogide acid (itughi egwu oku na oku oku),
- oyi-oyi
- nnweta enweghi ihe mgbochi (ihe anaghị ata ahụhụ kansa, ọrịa obi, ọrịa strok, ọrịa shuga, wdg),
- ike ime n'enweghị oxygen ruo ogologo oge 20,
- ndu ogologo ndu diri oke nkpa.
Ọdịdị na njirimara
Foto: onye na-egwu ala digger n'okpuruala
Akụkụ akụkụ ahum na-agba ọtọ pere mpe pere mpe, ogologo nke ahụ ya anaghị aga karịa 12 cm, ma ogo ya sitere na gram 30 ruo 60. Ọ kwesiri iburu n’uche na ụmụ nwoke pere mpe karịa nke nwanyị, nke nwere ike tụta ọkara karịa nke nwanyị ha. Enwere ike ịkpọ akụkụ ahụ nile nke onye na - egwupụta cylindrical, isi nke òké buru ibu, yana mkpụmkpụ mkpụmkpụ ise.
Eziokwu na-akpali: Naanị na nlele izizi ka ahumachi ahụ dị ka ntutu isi; n'agbanyeghị na o nwere ntutu ụfọdụ gbasasịrị n'ahụ ya niile, ọkachasị ebe ịma mma, a na-ahụ ya anya nke ọma.
N'ihi ọnya ndị gbajiri agbaji, ndị na-egwupụta ihe na-atụgharị na oghere ndị siri ike, ọ dị ka òké na-apụta ụfọdụ n'ime anụ ha mgbe ha mere ntụgharị. Ndị na-egwupụta ihe nwere ihe e ji egwe mkpụ na-apụ apụ n'ọnụ, ịnọ n'èzí, a na-eji anụmanụ ha egwu ala, dị ka bọket ndị na-egwu olulu. A na-echekwa ndị na-egwupụta ihe n'ọnụ ọnụ nke ụwa site na labial labial ndị dị n'azụ mgbata ahụ. Ekwesịrị iburu n'uche na agba agba agba nke ọma nke na-egwu mmiri dị ike ma nwee nnukwu akwara.
Ndị na-egwupụta ihe na-achapu ìsì, anya ha pere mpe (0,5 mm) ma mata ọdịiche dị n’ọkụ na ọchịchịrị. Ha nwere ike ịnyagharị na mbara site n'enyemaka nke vibrissae, nke dị na ọ bụghị naanị na mpaghara nke ihe mmachi ahụ, kamakwa na ahụ niile, ntutu ndị a nwere mmetụta dị mma dị ka akụkụ anụ ahụ. Agbanyeghi na agbanyeghi mmepu ngwa agha ndia (ha bu akpukpo nke akpukpo aru), ha na anuta nke oma, na --eweputa uda di ala. Isi ísì ndị e gwupụtara n’ala dịkwa mma. Na mkpokọta, akpụkpọ ahụ dị n'elu ahụ nke onye na-egwu mmiri na-acha odo odo na-acha odo odo na agba ma juputara na wrinkles niile.
Ebee ka ụmụ irighiri anụ ahụ gba ọtọ si ebi?
Foto: Rodent gba ọtọ digger
Niile na-egwu ala bi na mpaghara Africa na-ekpo ọkụ, ya bụ, akụkụ ya nke ọwụwa anyanwụ, na-ahụ ebe ndịda ọzara sahara Sahara n'anya. Banyere ụdị ahịrị gbara ọtọ, a na-ahụkarị ya na savannah na ọkara ala ịkpa na Somalia. Ndị diggers na-ebikwa Kenya na Etiopia, na-ebikwa ebe kpọrọ nkụ nke savannahs na ozara. Ndị ọkà mmụta sayensị jisiri ike chọpụta na ozugbo ndị diggers biri na Mongolia na Israel, nke a bịara bụrụ ihe a maara n'ihi ngụgụ nke anụmanụ ndị a hụrụ na mba ndị a. Ugbu a, ndị na-egwu ala na-ebi nanị na Africa.
Dị ka anyị kwurula, ndị na-egwupụta ihe na-ebi n'ọhịa (na savannah nke ala ọzara), òké hụrụ aja aja na ala tọgbọ chakoo, ha nwekwara ike ịrị ugwu gaa elu otu kilomita na ọkara. Creaturesmụ anụmanụ ndị a na-adịghị ahụkebe maara nke ọma na ibi n'ime ụwa, na-eji ihe ndị dị egwu na-egwu ala n'okpuru ala n'okpuru ala, nke nwere ike ịbụ ọtụtụ kilomita.Ndị na-egwu mmiri na-awụli elu elu, yabụ na ọ gaghị ekwe omume ịhụ ha.
Mgbe ụfọdụ ụmụ anụmanụ na - eto eto n'oge nrụpụta nwere ike ịpụta na mpụta. Ọbụna akpọnwụrụ akpọnwụ ma na-anọgidesi yiri ala ihe anaghị echegbu ndị diggers, ha nwere ike igwu na ya (ma ọ bụ kama, gnaw) usoro dum nke catacombs, na-adaba n'ime ala site na otu na ọkara ruo mita abụọ.
Kedu ihe kpatara na ahumachi ọtọ adịghị eme agadi?
Ọ ghọrọ ihe niile dị na mkpụrụ ndụ ihe nketa, evolushọn lekọtara ọdụdụ ahihia dị ọcha, ma, n'adịghị ka ụmụ mmadụ, nyere ya ohere ịzụlite ụdị mkpụrụ ndụ ihe nketa na-enweghị ọtụtụ ụzọ ịkpa nkata na anụmanụ na mmadụ ndị ọzọ, enwerekwa mkpụrụ ndụ ihe nketa na-enyere mmadụ aka na ọgụ a. Anụmanụ nkịtị nke nwere ohere ịnwụ n'afọ ndị mbụ amụchara amụghị ndụ ogologo - ọ dịghị mkpa maka mmalite iji zụlite genotype dị mkpa maka ogologo ndụ ma ọ bụrụ na ebumnuche bụ ịhapụ ụmụ tupu anụ ọ bụla eri gị.
Oke ahumanu nke gba ọtọ na-ebi n'ime ala ma enweghi onye iro okike - ya mere, mgbanwe ebidola mkpụrụ ndụ ya n'ihe banyere ogologo ndụ na ịchịkwa ọrịa. E mepụtara usoro ndị yiri ya na anụmanụ ndị ọzọ chebere nke anụ ọfụma, dịka ọmụmaatụ: enyí na-adị ogologo ndụ karịa ọtụtụ anụmanụ nke nha nha n'ihi eziokwu na ha enweghị ndị iro eke, oke mmiri na-echebe oke ma yabụ mepụta usoro nchebe pụọ na ịka nká. Edere m akwụkwọ banyere oke ndu ụmụ anụmanụ na ụmụ mmadụ nọ na edemede:
Ọtụtụ nchoputa na mkpụrụ ndụ ihe nketa gba ọtọ ahumachi nke ndị sayensị Russia mere, mana otu di na nwunye bi na USA: Vera Gorbunova na Andrei Seluyanov, ndị na-arụ ọrụ n'ụlọ nyocha nke usoro ọmụmụ agadi agadi na Mahadum Rotcher. Ha nyochachara mkpụrụ ndụ nke ọdụdụ ahịrị na-agba ọtọ ma jiri uto na nkewa ha tụnyere usoro nkewapụta na sel nke ụmụ oke ndị dị ndụ na-akarịghị afọ 3. Ha jisiri ike mepụta mkpụrụ ndụ nke na-achịkwa uto mkpụrụ ndụ na ọdụm na-agba ọtọ na-egbochi mmepe nke ọrịa kansa site na imepụta ụdị hyaluronic acid pụrụ iche na mkpụrụ ndụ. Dị ka ndị ọkà mmụta sayensị si kwuo, a pụghị iji hyaluronic acid, bụ́ nke a na-ere ugbu a na mbadamba ya, na acid a na-emepụta n’ime mkpụrụ ndụ nke oke ahum na-agba ọtọ.
Anyị mmadụ nwere ọtụtụ ihe jikọrọ ya na ụdị mkpụrụ ndụ ihe gba ọtọ: enwerekwa ụzọ mkpụrụ ndụ ihe nketa na-arụpụta hyaluronic acid, mana enzyme dị maka usoro a anaghị arụ ọrụ nke ọma, ya mere ọ nweghị viscous zuru oke, ikekwe iji teknụzụ nyocha mkpụrụ ndụ ihe nketa CRISPR ma ọ bụ ọbụna ọgwụ nkịtị nwere ike ịrụ ọrụ. enzyme a - mmadụ ga - enwe ike ịnagide ọrịa kansa na ịka nká, dị ka ahumachi ọtọ na-agba ọtọ.
Na gba ọtọ ahumachi na nchikota, enwere otutu ihe ndi nyeere ya aka ịlụso ịka nká na cancer:
- Usoro nke mmepụta hyaluronic acid dị uchu
- Usoro nke imeputa protin kwesiri iji dikwa ndu
- Usoro iji wepu protein ndi mebiri emebi na irighiri akwara dị n'ahụ
Ndị na-amụ banyere ihe ndị dị ndụ maarala ọtụtụ usoro nke usoro ndị a, nghọta zuru oke ga-eme ka o kwe omume ịme ọgwụgwọ mkpụrụ ndụ ihe nketa nke ọrịa na-enweghị ọgwụgwọ na ọbụna ịka nká dị irè ma bụrụ nke dị nchebe maka ụmụ mmadụ.
Oriri na-edozi ahụ
Isi ihe oriri maka anụmanụ ndị a bụ akụkụ dị n'okpuru ala nke osisi, na mgbakwunye na mgbọrọgwụ, kemmiri ihe na mmiri na-aga nri. Olulu mmiri adịghị mmiri, mmiri ọ bụla dị mkpa na-agakwuru ha nri. Ndị ejidere n’agha nwere ike iri akwụkwọ nri na mkpụrụ osisi dị iche iche.
Na digger na-eri oriri na mkpụrụ.
Ndị na-egwu olulu gbara ọtọ na Mahadum Moscow State
ógbè nke ndị gba ọtọ ọtọ nke Mahadum Moscow State
Enweghị ndị na-egwu olulu na Russia, mana a kpọtara anyị ka anyị mụọ usoro nke ịlụ ọgụ ịka nká na Septemba 2016. Ugbu a na MSU enwere ngalaba ha niile, gụnyere mejupụtara ọwara plastik, ọ bụ ezie na mpaghara ahụ adịghị nnukwu - naanị mmadụ iri abụọ na ise, mana a na-eme atụmatụ na nha ga-abawanye site na ugboro iri na otu afọ! Enwere oghere ilere ọtọ na-agba ọtọ na ntanetị, ha etinye igwefoto n'ịntanetị na Mahadum Moscow State, lelee ndị gba ọtọ gba ọtọ na ntanetị.
Mmeputakwa na ibi ndu
Eziokwu na-adọrọ mmasị bụ na oke oke anụ ahụ na-agba ọtọ na-ebi n'ime ezinụlọ, ọ na-abụkarị omume a bụ na a inụ ma ọ bụ ndanda. N’isi isi ezi na ulo bu nwanyi - nwunye eze, maka mmeputakwa nke ndi di iche - 2 - 3 n’enweghi agbanwe agbanwe na ndu nwanyi.
Ezigbo ezinụlọ nke diggers gba ọtọ.
Themụ nwoke ndị nke ọzọ nwere ọrụ ndị dị ka: ichedo ọpụpụ na ụzọ mbata, ịnweta nri, igwu mmiri na ọbụna ilekọta ụmụaka.
Oge ụfọdụ, nkesa ọrụ nke ndị diggers gbanwere. Nwanyị na-elezi anya idebe iwu. A na-ata ntaramahụhụ maka nnupụisi ọ bụla. Ọ bụrụ na eze nwanyị nwụrụ, mgbe ahụ onye kachasị ike na-ewere ọnọdụ ya n'ọgụ ya na ndị ọzọ na-alụ ọgụ. Nwanyi ohuru nke digger na - eme ka uzo di ike n’etiti vertebrae, o na - enweta aru oru ngwa ngwa, emesia nke nwanyi di njikere imu umu.
Amụrụ umu n’etiti ụbọchị iri asatọ na ụma nwoke alụchara nwanyị. N'agbanyeghị eziokwu ahụ bụ na nwanyị mụrụ nwere naanị ara, iri na abụọ, ọnụ ọgụgụ ụmụ amụrụ ọhụrụ nwere ike ịbụ 27, mmiri ara ehi ezuru onye ọ bụla. Ndi mmadu pere mpe na-eri nri ndi ozo.
Ebe mara mma nke dị n'ime oghere dị mma maka ụra dị jụụ.
Inye ụmụ aka nri bụ ihe dị ka izu anọ, mana ha na-amalite ịnwale nri siri ike site na izu nke abụọ nke ndụ. Maka mgbaze nke akwukwo nri, umuaka na - eri oke ndi mmadu toro eto. N'ihi ya, ha na-etolite ahịhịa nje. Otu afọ mgbe nke ahụ gasịrị, ndị na-eto eto dị njikere maka ọmụmụ.
N'ime oke òké, oke ụmụ oke na-agba ọtọ nwere ogologo ndụ. Ndị ọbịa ahụ ebiela n'ime ọhịa ruo afọ iri na asatọ, edekwara ihe ndị mere eme na ndọrọ n'agha mgbe anụmanụ ndị a dịruru afọ 26 na n'oge a, ha na-eme agadi.
Uru bara uru nke diggers gbawara mmadu
N'ebe obibi ha, anụmanụ ndị a dị ọtụtụ. N'ọnọdụ ụfọdụ, ha na-emebi oke akụrụngwa ihe ubi. Ọtụtụ mgbe, osisi ndị a na-ata ahụhụ site na ịkọ ahịhịa nke nduku na-atọ ụtọ.
Ọ bụrụ n ’njehie, biko họrọ mpempe ederede pịa Ctrl + Tinye.
Kedu ihe digger gba ọtọ yiri? Foto na nkọwa
Mgbe ụfọdụ ana akpọrọ òké ndị gba ọtọ, "oke ọzara," mana ihe yiri nke ahụ na-emetụta oke, ikekwe, ọ bụ naanị ọdụ ogologo na ntutu isi.
Anụmanụ ahụ enweghị nnukwu, ogologo anụ ahụ anaghị adịkarị karịa 12 cm, ọ dị naanị gram 30-60.
Ahụ nwere cylindrical n'ụdị nke nwere nnukwu isi na obere mkpịsị aka ise dị mkpụmkpụ.
Ndi na - eme olulu na - etepu ntutu, mana ha ka nwere ntutu gbasasịrị n’akụkụ ahụ ya, yana kwa n’akụkụ ụkwụ.
Akpụkpọ anụ na-enye ha ikike iji aka ha na-atụgharị na oghere ndị siri ike: anụmanụ ahụ nwere ike ịdaba na akpịrị ya n'oge na-atụgharị. Ogwe ahụ nwere ike ịlaghachi azụ na ọsọ ọsọ, n'ofe na-agagharịghachi azụ na-aga n'akụkụ oghere na-enweghị atụgharị.
Chisel-like incisors na-esite n'olulu a na-ekwu okwu, a na-eji ụmụ anụmanụ maka igwu ala. Iji gbochie ụwa ịdaba n'ọnụ gị, enwere mkpụrụ egbugbere ọnụ kpuchie n'azụ incisors. Ya mere ọnụ na-emechi, dị ka a pụrụ isi kwuo ya, n'azụ ikikere ezé.
Onye gba ọtọ gba ọtọ na foto na-egosi ezé ya pụrụ iche.
Dika ndi n’aghaghaghi ibi na ochichie zuru oke, anya ha di ntakiri. Ha ahụghị ihe ọ bụla, kama ha nwere ike ịmata ọdịiche dị n'etiti ìhè na ọchịchịrị. Mmetụta dị mkpa iji chọta ụzọ dị n'ime oghere ahụ, n'ihi ebumnuche a, ntutu dị nro - vibrissae, nke na-eto n'ahụ anụ ahụ n'ụzọ ọgba aghara - na - arụ ọrụ nke ọma. Ha nwere ezi uche na isi na ịnụ ihe mgbe obere ala (ọ bụ ezie na ọ belatara ihe mmerụ ahụ na bagy).
Ogwu diggers
Anumanu bi n'ime ala. Ha na-egwu olulu siri ike nke imegharị, ogologo ya niile nwere ike iru ọtụtụ kilomita. Na mgbakwunye na inye akwụ, ebe a na-egbu mmiri na ebe ịsa ahụ, ebumnuche nke oghere usoro bụ ịchọ nri.
Mgbe onye digger gwuru ọwara, ọ jiri mkpịsị aka ya wee na-akụ ala n'okpuru ya. Ọ ga-ewelitekwa n’ụkwụ ya nke ụkwụ, ọ na-eburu ya abụọ ụkwụ gaa jide ala ma tụọ ya azụ. Mgbe ikpo ekpokọtara, anụmanụ ahụ na --aga ije n'ụzọ nke ọzọ, na - akwada ala n'azụ ya. N’ime oghere dị n’ime oghere ahụ, mkpanaka ahụ na-achụpụ ụdị isi mmiri ụrọ, na oghere ahụ na-etolite dị ka ugwu na-agbọpụ ọkụ. Ọtụtụ anụmanụ nwere ike ịrụkọ ọrụ: otu gwuo, nke ọzọ na-emegharị ala, nke atọ na-atụpụ ya n'olulu ahụ. Nke ikpeazu na mberede, ọ na-abụkarị agwọ na-ata ahụhụ.
Ọ kachasị mfe igwu mgbe ala dị nro ma nwee mmiri. Ya mere, mgbe mmiri rịrị, ndị na-egwu ala na-anụ ọkụ n'obi: na ọnwa mbụ mgbe mmiri ozuzo gasịrị, otu anụ ụlọ nwere ike igwu 1 km nke oghere, ma n'otu oge ahụ tufuo ihe karịrị tọn 2 tọn!
Okpomoku di na onu a na-adigide kwa ubochi niile, odi otutu mgbe, odi na udu mmiri. N'ebe obibi nke ndị na - egwu mmiri, ala nke ala nwere ike iru 60 Celsius, na n'ime oghere dị omimi nke 20 cm n'okpuru ala ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ mgbe niile - 28-30 Celsius C. N'ihi nke a, ụmụ anụmanụ enweela ike hazie ịchịkwa ahụ, nke na-egbochi ha ịhapụ oghere ahụ. Ọ bụrụ na ndị na-egwu mmiri kwesịrị ịgbanwe ọnọdụ okpomọkụ, ha na-ezukọta ebe kpokọtara iji kpoo ọkụ, ma ọ bụ bute n'olulu ndị dị n'elu. N'ihe na-ekpo oke ọkụ, ha na-edobe ụlọ nchekwa n'akụkụ akụkụ ụlọ kachasị mma.
Nri
Ndị na-egwu ala bụ ndị anaghị eri anụ. Ha na-eri nri naanị na mgbọrọgwụ na rhizomes nke osisi dị iche iche. Ha na-enweta ihe a niile na-enweghị ebili n’elu elu mgbe ha na-egwu olulu.
Mgbe ha na-eri nri, ndị na-egwu ala na-eji iberibe nri ha ejiri iberibe nri mee ihe, tufuo ala, wedata ya na iberibe ezé, wee rie ezé ha.
Mmekọrịta ezinụlọ
Oke nwere oke na-etolite etolite dika nke ndanda. Ogige nwere ndị mmadụ dị iri asatọ, ma isi ya bụ eze nwanyị, nke bụ otu ma ọkara na abụọ okpukpu abụọ karịa ndị otu ezinaụlọ ndị ọzọ. Ya na ọtụtụ ndị ọzọ anaghị arụ ọrụ na ndị nnukwu nnukwu mmadụ, ọ na-anọ oge niile n'ụlọ akwu. N’eziokwu, mgbe ndị ọrụ na - eti mkpu, ụlọ ọrụ ahụ dum na - akwado obodo ahụ.
Naanị otu eze nwanyị mụrụ ụmụ, ndị nna ha bụkwa ụmụ nwoke 2-3 họọrọ ya. Ndị fọdụrụnụ amụtabeghị azụ, ihe ha ga-eme bụ ịrụ ọrụ na ịhụ na nchekwa nke ezi na ụlọ.
Ndi mmadu pere mpe na-aru oru di otutu n'ime obodo. Ọrụ ha bụ isi bụ igwu ala, ihicha oghere, inweta nri na ihe ụlọ.
Ndị otu ezi-na-ụlọ niile na-elekọta ụmụ ndị amụrụ nke ada, mgbe ha nyechara ụmụ ndị ahụ nri, ha na-abanye n'ọtụtụ ndị ọrụ. Individualsfọdụ ndị mmadụ na-arụ ọrụ oge ndụ ha niile, ndị ọzọ mechara buru ibu karịa ndị ọzọ wee bụrụ ndị na-agbachitere ógbè ahụ. Ọ bụ site n'aka ndị a buru ibu na mmadụ ga-emecha bụrụ eze nwanyị, ụfọdụ ga-abụ ndị ọkacha mmasị ya na ndị nna nke ụmụ ya. Mgbe eze nwanyị nwụrụ, ọgụ dị egwu ma mgbe ụfọdụ na-egbu egbu n'etiti ọtụtụ ụmụ nwanyị, ruo mgbe otu n'ime ha na-ewere ọkwá ya kacha.
Ahụ nwanyị nke nwanyị nwanyị nwere ogologo oge (a na-agbatị vertebrae n'oge ọmụmụ nke mbụ), nke a na - enye aka imeghari ya na nnukwu njiri mara broods nke ụdị a. Na nkezi, nwanyị mụrụ nwa 11-12, mana oke brood ahụ nwere ike iru ihe ruru 28.
Dodgers mara ndi otu ha site na isi, ha adighi anabata ndi ozo.
Ndị iro
Ndị na-egwu mmiri na-ebi na nchekwa nke ọma, enweghị nchebe, yabụ ha nwere ndị iro pere mpe karịa ogwe ala. Mgbe ụfọdụ, agwọ nwere ike ịchụ anụmanụ nke nọ naanị ya n'ime ala, mana ọtụtụ mgbe ihe na-agagharị agagharị na-echere ha naanị n'elu. Iji maa atụ, agwọ a gha na - eri ụmụ oke mgbe ha na - atụpụ ụwa n'ime oghere. Anụmanụ na-arapara n'ahụ ya n'ime oghere na-echere ka anụmanụ ahụ pụta na akụkụ ọhụrụ nke ụwa.
Ndị na-egwu ala na-egwu ala nwere ike imebi nnukwu ihe mmebi ahụ, na-emebi ihe ọkụkụ na mkpụrụ nke ọka. Ndị mmadụ na-emeghachi omume na nke a site na-achọ ibibi ihe kpatara ụdị nsogbu ndị a. N'aka nke ọzọ, oke oke, dịka oke, nwere mmetụta bara uru na gburugburu ebe obibi: ha bụ ndị ama ama dị mkpa na nhazi mmiri na iwughari ala.
Ihe puru iche nke ndi diggers gba ọtọ
- Oke ụmụ irighiri ihe nwere oke ndụ dị oke ndụ maka oke anụ (ruo afọ 30). Na oge dị egwu, ụmụ anụmanụ siri ike ma na-akwọ ụgbọ ala, ha na-anwụkarị site na ezé ndị na-eri anụ ma ọ bụ ọgụ na ibe ha.
- Mụ anụmanụ nwere mgbochi siri ike n'ụzọ dị ịtụnanya ma ọ nweghị ọrịa kansa. Na mgbakwunye, ọrịa strok, nkụchi obi, ọrịa shuga na ọrịa ndị ọzọ gafere ha. Ahụ́ ha anaghị akpọnwụ oge ọ bụla.
- Oke ahum na-agba ọtọ bụ naanị anụ ahụ nke na-anaghị enwe ihe mgbu na ọ dịghị aza oku ọkụ na kemịkal.
- Ọ nwere ike ime n’enweghị oxygen ruo nkeji 20!
Ndị na-egwu olulu gbara ọtọ ka na-enyocha nyocha sayensị. Site na okike ndi a puru iche, ndi sayensi na acho idozi ihe omimi nke ntorobia ebighebi.
Na-agbapụ n'ụzọ ziri ezi - ị dị ogologo ndụ
Na ihe atụ nke nne na nna anyị ochie, anyị maara na mmadụ, agabiga n’usoro nke afọ 50-60, na-amalite ịka nká ma jiri nwayọ kwụsị ọrụ ya niile. Imirikiti ụmụ anụmanụ nwere usoro yiri ya na ịka nká: ha na-ebelata, na isi nkwọcha, na-ewepụ anya na ezé, na-ata ahụhụ site na atherosclerosis, na-ata ahụhụ site na mgbu. Ma, dịka ọ tụgharịrịrị, n'etiti ọtụtụ ụdị nke na-aka nká dịka iwu niile si dị, e nwere ndị pụrụ iche dị iche iche na-emetụta ike nke oge. Ala ha, na-enye ogologo ndụ, wee bụrụ nke nwere njikọ chiri anya na ọnọdụ obibi obibi.
Ihe bụ na ọrụ nke ụdị mkpụrụ ndụ ọ bụla bụ ịhapụ ụmụ, nyefee mkpụrụ ndụ ihe nketa ya n'ọgbọ ndị ọzọ. Umu anumanu bi na onodu ebe ndi na eri ha zoro n’enye ha ahihia. Otu ihe atụ bụ obere akwara na-amụba n’ụdị dị ịtụnanya ma na -ebi obere ndụ afọ abụọ ruo atọ. Anụ ọhịa ahụ buru ibu ma sie ike karị, ndị iro ya nwere ya na ogologo oge ndụ ya ga-adị ogologo. Enwere ike ịchọta usoro a n'ụzọ doro anya: òké na-adị ndụ ruo afọ atọ, oke bekee - afọ 12, anụ wolf - afọ 16, ọdụdụ - 25, anụ ọhịa bekee - 30, agụ owuru - 40, enyí - 70. Onye na-ejide ogologo ndụ a n'etiti anụmanụ na-eyi okpu a na-egbu egbu bụ ụta whale isi, enweghị ndị iro ebumpụta ụwa ma nwee ike ibi ndụ karịa narị afọ abụọ. Nnukwu anụ mmiri, ọ bụ ezie na ọ dị obere karịa whale, enweghị ndị iro (n'ihi nnukwu shei dị egwu) ma bie narị afọ ma ọ bụ karịa. Ndi nile nwere ogwu, nku, nkpokoro di egwu na mkpi ogologo na-egosi ogologo ndu.
Dike anyị enweghị nku na ntù, enweghị ike ịnya isi nke shei (ọ nweghịdị ajị anụ) na nha buru ibu (ịdị arọ ya bụ ihe dịka 30 g nwere ogologo 10 cm). Mana ọ nwere ike ịchọta ihe ngwọta mbụ nke nyere ya nchebe pụọ n'aka ndị na-eri anụ na ogologo ndụ. Dị ka Ndị Kraịst oge mbụ ndị ọchịchị ndị Rom kpagburu, ọ gara na nzuzo, ebe ọ nweghị onye ga-enweta ya.
Ebe obibi ahihia ubu ọtọ bụ East Africa (Kenya, Etiopia na Somalia). N’ala kpọrọ nkụ ma sie ike, ndị na-egwu ala gba ọtọ na-egwu olulu mmiri nke dị n’ime ala n’ogologo nke otu ọkara na ọkara ruo mita abụọ na nnukwu mpaghara egwuregwu, na-ata ikikere ha n’ihu. Ha bi na kọmpat na nnukwu obodo nke ihe ruru mmadụ 300, ọ fọrọ nke nta ka ọ ghara ịbịakwute n’elu mmiri ma a notụghị mmiri ma ọlị, na-eme ka mmiri si na isi mmalite ha pụta - akụ mkpụrụ. Pyrenacantha malvifolia.
Ndị 'Scouts' zipụrụ ka ha chọọ nri ga-ahapụ akara kemịkal kemịkal n'ụzọ ha maka ndị ikwu ha, ebe ha sụrụ ngọngọ na isu ha, ebusoghị ha agha ozugbo, kama nye mgbama dị mma nke pụtara: “Ndị ụkọ, nri!” Ọnụ ọgụgụ akara ụda nke ndị ọkà mmụta sayensị dere diggers gba ọtọ, nke ha na ha na-ekwurita okwu, buru oke ibu: ihe karịrị ụdị 20 dị iche iche.
A na-eche na ịmalite otu ndozi nke ndị na-egwu ala gba ọtọ na-amalite site na nzukọ nke nwanyị na nwoke sitere na ngalaba dị iche iche hapụrụ ụlọ nna ha wee kpebie ịmalite ndụ nnwere onwe. N'ọnọdụ ọ bụla, na ndọrọ n'agha, anụmanụ ndị a na-ahọrọ ịhọrọ ndị mmekọ maka ịmụ nwa ọ bụghị site na "ndị ikwu", kama site na mpaghara ndị ọzọ, si otú ahụ zere mmekọrịta nwoke na nwanyị.
- Ihe mebere obodo ndi nwere ihe omimi bu ihe ndi ozo (ya bu, ka oha na eze diri) ma nwekwa otutu na ezi ndi umu anumanu na ebe obibi. Ha ewepụtala nkwado na inyerịta aka, yana ahaghị nhata n'etiti ọha mmadụ. Bbanyereimirikiti ndị na-egwu ala n'ime ndozi bụ “ndị ọrụ” na “ndị agha”, nke nanị ihe ùgwù ya bụ ịrụ ọrụ na ịnwụ, na-echebe ndị ibe ha. Isi na ihe obula bu ndi iro nke oke ntu nwere nkpuru bu agwo. Ndi sayensi chere ihe aka ike di egwu nke ndi ogha n’enweghi obi uto, ihe eji eme ya: n’ime ihe egwu, “onye agha” onye oghara iziga nye ndi ikwu ya ka ha mechie uzo ya, ma si otua wepu uzo igba azu, ma buru ndi iro. .
- Na mgbakwunye na ndị ọrụ na-arụ ọrụ, enwere ụmụ nwoke dị iche iche - dịka iwu, mmadụ abụọ ma ọ bụ atọ maka mmezi niile dị maka mmepụta. Na elu nke a pyramid ọha mmadụ bụ eze nwaanyị nwanyị na-amụ ụmụ nke oke ụmụ oke gbara ọtọ. Umu umu aturu ndia dikwa oke egwu, nwanyi nwere ike imu umu aka rue ato rue afo, n’ime umu aka iri na abuo buru ibu karia gram. Oke nwa nwanyị laabu nke na - eme ihe ngosi dekọtara ụmụ ụmụ a dọtara n'agha - ụmụ 900 900 na afọ 11.
- N'ịbụ ndị a mụrụ n'okirikiri, ndị na-egwu mmiri nwere ọtụtụ ụmụ nwanyị na-etinye aka na azụmahia a. N’ọnwa Ọktoba 2015, ndị sayensị sayensị bipụtara akwụkwọ gbasara ọrụ mere ka ọ ghọta ihe kpatara na ịmụghị ụmụ ụmụ nwanyị na-egwu ala na - abụkarị “ụmụ nwanyị” ma gosipụta oke nchegbu maka ụmụ ndị ọzọ. Ọ tụgharịrị na ha na-eri oke nke nwanyị eze nwanyị, nke nwere nnukwu oke nke nwanyi estradiol.
Gene nwanne
Ma ihe buru ibu nke ihe ngbo a bu ihe nlere anya zuru oke na oge ochie. Oke nwere ahịrị aakedụ arụ anaghị eme agadi, anaghị arịa ọrịa atherosclerosis na ọrịa shuga, na-enwe mgbochi, yana akwara na ọrụ omumu. Ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ruo ụbọchị ikpeazụ ka ha na-akpa ike dị ka nwata. Ha na-anwụkwa site na ọgụ onye iro, ma ọ bụ dịka ndị mmadụ nọrọ ogologo oge na - anwụ - site na njide obi nke mepụtara usoro.
N'afọ 2011, otu nnukwu mba dị iche iche nke onye Russia nwụrụ n'ihe mmuta Vadim Gladyshev depụtara kọmpụta nke digger gba ọtọ. Ọmụmụ ihe ahụ gosiri na ọpụrụ iche "ezigbo ndị ikwu" ya, ụmụ oke na oke, afọ 75 gara aga, site n'usoro oke bekee - nde mmadụ iri isii na asatọ, na mmadụ - afọ nde 102 gara aga. Na njiri mara ụdị, mkpụrụ ndụ iheomere ya na mkpụrụ ndụ mkpụrụ ndụ na ụmụ nwoke: DNA nke ọdụm ahịrị na-agba ọtọ nwere mkpụrụ ndụ ihe omimi 22 561, 22 389 nke mkpụrụ ndụ ihe nketa dị n'ime mmadụ, 23 317 n'ime ụmụ oke, na 93% nke mkpụrụ ndụ ndị a bụ otu.
Mana ikike iche ahụ gbanwere wee bụrụ nnukwu ihe. Yabụ, na mkpụrụ ndụ ihe nketa nke ọtọ gba ọtọ nwere ọtụtụ ihe na - ahụ maka mkpụrụ ndụ ihe nketa karịa ụmụ anụmanụ ndị ọzọ. Ihe omume a na-eme ka genome ha karie mgbanwe nke mgbanwe na-ebute site na mmegharị ha (karịa maka ihe ndị na-eme ka ọ bụrụ ihe eji ewu ewu na Mechanics Nke 4, 2015).
Ọ bụ ezie na anụ nke oke ụmụ irighiri akwara adịghị enwe ntutu dị okirikiri, dị ka òké ndị ọzọ, ha nwere ike ibute ume nke mpụga. Ndị ọkà mmụta sayensị jiri akpụkpọ ahụ acid na nkụ na-ekpo ọkụ, ha wee tachie obi “ntaramahụhụ” dị otú ahụ, ebe ha na-emeghachi omume na mkpali ahụ.
Achọpụtara ihe dị ka mkpụrụ ndụ ihe ọhụrụ 200 na-apụta na oke oke mgbe ha kechara usoro mmalite ha na ụmụ oke na oke. Enwekwara mgbanwe na mkpụrụ ndụ ihe nketa nke protein protein nke UCP1 na neuropeptide P, bụ ndị na-ahụ maka okpomọkụ nke anụmanụ na-agba ọbara ma mee ka ọ ghara ịdị nkọ. N’adịghị ka anụmanụ ndị ọzọ, ndị na-egwupụta ihe nwere ike ijigide ahụ ha mgbe niile (ya bụ na ha nwere ọbara oyi) ya mere a na-amanye ha ịbanye n'okpuru ala, na-achọ ọnọdụ kwesịrị ekwesị maka onwe ha.
Chemistry nke ntorobịa
Mana n'eziokwu, nke a abụghị ihe ndị sayensị nwere mmasị na mbụ. Vadim Gladyshev na ndị ọrụ ibe ya jisiri ike chọpụta ọtụtụ mkpụrụ ndụ ihe nketa na-emetụta ịka nká na ụmụ mmadụ, ụmụ oke na ụmụ oke ụmụ irighiri ihe, nke na-arụ ọrụ dị iche iche na afọ n'ime ụdị atọ a. Eleghị anya otu n'ime ihe kachasị mkpa na oke ahum na-agba ọtọ bụ mgbanwe na arụ ọrụ nke mkpụrụ ndụ p16 na SMAD3, nke na-ebelata ibute mkpụrụ ndụ na - ejikọtakwala ọtụtụ ọrịa ọrịa. Nke kachasị dị n ’ọrụ nke mkpụrụ ndụ ihe nketa ndị a, oke oke nwere adịghị adị n’okpuru nbibi nke mkpụrụ ndụ. Ọkpụkpụ ọzọ, CYP46A1, nke na-ahụ maka ahụike nke akwara akwara, na ụbụrụ mmadụ na-ebelata ọrụ ya na afọ, na oke ahum na-agba ọtọ, na ntụle, o gosipụtara ngosipụta.
Mgbe ọrụ ọsụ ụzọ ndị a gasịrị, ndị ọkà mmụta sayensị ndị ọzọ wepụtara usoro ọmụmụ nke ụdị ahịrị na-agba ọtọ. N'afọ 2013, ndị mkpụrụ ndụ ihe nketa Russia sitere na Mahadum Rochester (New York), Vera Gorbunova na Andrei Seluyanov na ndị ọrụ ibe, hụrụ na sel nke ihe njikọ ahụ nke oke ahịrị na-agba ọtọ, fibroblasts, ụba ọdịnaya nke polysaccharide hyaluronan (hyaluronic acid). N'ime mkpụrụ ndụ nke igwu mmiri, ihe a mechara bụrụ ugboro ise karịa mmadụ ma ọ bụ ụmụ oke. Nnukwu molekụla hyaluronic acid na-achịkọbara n'ọtụtụ na akwara nke digger gba ọtọ n'ihi eziokwu ahụ na-egbochi ndị enzymes maka mbibi ya. Na enzyme ahụ na - eme ka acid a, hyaluronansynthase-2 (HAS2), gosipụtara na arụ ọrụ bara ụba na oke bekee.
Ọ tụgharịrị na ụmụ anụmanụ na ụdị gba ọtọ hyaluronans, n'ihi igwe ihe dị iche iche nwere (nfulba nwere okpukpu ise karịa), na-enwe mmetụta dị iche n'ahụ ahụ. Obere ụmụ mmadụ (na òké) hyaluronans na-akpali mbufụt na nkewa sel, ebe hyaluron buru ibu nke oke ahịrị na-agba ọtọ, na-egbochi, iwepu mbufụt na nkewa sel, na-egbochi mmepe nke ọrịa kansa.
Nchoputa nke hyaluronic acid na akwara nke digger nyeere aka kọwaa oke nguzogide nke akwara ndị a na-emetụta ụdị mkpụrụ ndụ oxygen na-emeghachi omume (ROS). A na-emepụta ROS n'ọtụtụ akụkụ dịka ngwaahịa nke oriri oxygen na n'ọtụtụ dị ukwuu (nke na-emekarị agadi) nwere ike imebi akpụkpọ ahụ na DNA, na-egbu mkpụrụ ndụ.
Ọkachamara anyị
Vadim Gladyshev,
Prọfesọ, Harvard Medical School (USA):
Oke ahumachi ọtọ bụ anụmanụ dị ịtụnanya. Mụ na ndị ọrụ ibe m ji mkpụrụ osisi ahụ rụọ ya, ọ tụgharịrị na o yiri ka ọ na-achọta ụzọ nke ndụ ya. Iji ghọta nke a nke ọma, anyị nyochara mkpụrụ ndụ iheomume ya na nso nso a, Damar mole rat, nke dị oke “mma” ma ọ bụ obere anụmanụ, na anụmanụ ndị ọzọ dịruru ogologo ndụ: Brandt's night (bat) na whale whale. N’oge mgbanwe, mkpụrụ ndụ ihe ọkụkụ mere na anụmanụ nke ọ bụla, nke metụtara ogologo ndụ ha. Anyị chọpụtara mgbanwe ndị a. Ugbu a ọ dị anyị mkpa ịchọpụta ma anụmanụ ndị ọzọ ga-adị ogologo ndụ ma ọ bụrụ na otu mgbanwe ahụ na-eme na mkpụrụ ndụ ihe nketa ha. A na-arụ ọrụ ndị a n'ọtụtụ ụlọ nyocha, gụnyere nke anyị.
Kedu ihe ahumachi ọtọ na-eri?
Foto: African Naked Digger
Ọ bụ ihe na-adịghị mma ịkpọ akpịrịkpa ahịrị ụdị anaghị eri anụ, n'ihi na n'ihe oriri ha, e nwere nri mkpụrụ sitere na ahịhịa. Ihe mejuputara ihe bu ihe ndi ogugu bu ahihia na ahihia ahihia.
Eziokwu na-akpali: Ọ na - eme na, ịchọta otu tuber, digger na - eri naanị akụkụ ya, na oghere nke ọ rie, ọfụma na - awụsa ụwa ka nduku wee tokwuo, yabụ onye maara ihe na - anwa inye onwe ya nri maka ọdịnihu.
Ntu ndị a na-enweta ihe ha ji ebi ndụ naanị na nzuzo. Anụmanụ na - enweta mmiri dị ha mkpa site na mkpọrọgwụ na ahịhịa ha, yabụ, ha achọghị onye ọerụ drinkụ. Iji gbochie ụwa ịdaba n'oghere imi nke ndị na-egwu ala n'oge a na-achọ nri, mpempe akpụkpọ ahụ pụrụ iche na-echebe ha nke a na-akpọ "egbugbere ọnụ". Ọ dị mma ịmara na digger enweghị egbugbere ọnụ dị elu.
Ogwe ndị a pụrụ iche nwere metabolism dị nwayọ nwayọ, n’ihi nwere ogo ahu nke toro ogo 30 ruo 35. N'akụkụ a, anụmanụ adịghị achọ nri dị ukwuu, ma e jiri ya tụnyere anụmanụ ndị ọzọ na -emekọ ọnụ. Mgbe oke oke na-agba ọtọ nwere nri, dị ka hamsters ha na-enwe ike idobe nri ha n'egedege ihu. Tupu ịmalite iri nri, ha na-ewepụ ya na ya, bee ya na iberibe obere ihe, wee jiri obere ezé ha na-ata ya nke ọma.
Ruo agadi nkịta
Na June 2015, otu ndị ọkà mmụta banyere akwara si Austria, Sweden na USA, nke Tibor Garcani duziri, chọpụtara na ụdị ụgbụ gba ọtọ nwere oge ntoala ụbụrụ dị oke elu: ụbụrụ ha dịka “adịghị ọsọ ọsọ” na-etolite, nọ n'ọnọdụ nwatakịrị, ọnọdụ enweghị mmepe ogologo oge. N'ihi nke a, mkpụrụ ndụ akwara ha na - agbagide ihe na - egbochi usoro neurodegenerative. Dabere na eziokwu ndị a, yana enweghị ntutu na àgwà ndị ọzọ na-eme ka olulu mmiri ahụ yie nwa dị ka nwa n'ime ntorobịa, ndị sayensị gosipụtara echiche nke neoteny - njigide nke akparamagwa na mmepe oge (enwere ike ịchọta ihe gbasara neoteny na Usoro Ndị Na-ewu ewu Nke 9. 2012).
E nwere ọtụtụ atụmatụ nke ndị na-egwu ala na-agba ọtọ ka na-eche nkọwa ha. Nke a bụ ihe pụrụ iche nke RNA nke ribosome (sel ahụ nke etoliteworo protein ọhụrụ), yana mmụba nke nnabata insulin, n'ihi nke digger na - eme ka glucose na - agabiga insulin, yana ọtụtụ ihe. Ya mere, site na nkwonkwo nke otutu ndi oru nyocha, ihe osise di omimi banyere ihe omimi nke ahuike na ogologo ndu nke ihe omimi a di n'okpuru ala, nke okike na ngbanwe maka ufodu, choro dika nke ha masiri, nke nwere otutu agwa puru iche. Enwere ike iche na n’oge na-adịghị anya nchọpụta ọhụrụ ga-apụta nke nwere ike inyere mmadụ niile aka nke ukwuu n'ọgụ megide ịka nká na ọrịa ndị metụtara afọ.
Akụkụ nke akparamagwa na ụdị ndụ ha
Foto: Ndenye Digger
A na-ahọpụta ụmụ oke nwere oke dị ka anụmanụ na-eto eto, i.e. ha nwere otu oha nke di elu na ndu ha; ha di ka umu anumanu na ndi ozo (ndanda, a beesụ). Ógbè ndị dị n'okpuru ala nke anụmanụ ndị a na-abụkarị site na anụ 70 ruo 80.
Eziokwu na-akpali: Ihe akaebe gosiri na ndi sayensi huru otutu ihe igwu mmiri, ebe ihe dika anumanu 295 bi.
Ogologo ogologo nke ụlọ nyocha ala nile, nke bụ ebe obibi nke otu mpaghara, nwere ike iru ogologo nke 3 ruo 5 km. ,Wa, nke a na-atụpụ, mgbe ọ na-egwu olulu, ruru atọ ma ọ bụ anọ kwa afọ. N'ikwu ya, ọwara nwere sentimita 4-centimita ma dịrị na omimi nke mita abụọ.
A na-eji okporo ụzọ jikọọ ibe:
- na-ese ese foto
- nri ulo
- ime ụlọ ezumike.
Igwu olulu n’ime ala bụ ọrụ ha na-agbakọ, ha na-amalite ịrụ ọrụ ike n’oge udu mmiri, mgbe ụwa ga-adị nro ma mee ka ọ dị mfe. Ihe mmuta nke ihe omimi nke ise ma obu isii na-aga njo, na-eso onye mbu na aru oru aru, na-ata ibe ya ahihia n’ime ala, nke na - enyere aka ibuputa akwara na - eso anumanu nke mbu. Site n'oge ruo n'oge, a na-eji anụmanụ na-esochi dochie akara digger nke mbụ.
Niile na-egwu ala na-ebi n’otu ala ahụ bụ ndị ikwu. Onye isi n’otu obodo ahụ bụ otu nwanyị na - emepụta nwanyị, nke a na - akpọ akpanwa ma ọ bụ eze nwaanyị. Nwanyị nwanyị nwere ike ịlụ di na nwunye ma ọ bụ ụmụ nwoke atọ, ndị ọzọ niile nke ógbè a (ma nwoke na nwanyị) nwere ndị ọrụ, ha anaghị esonye na usoro omumu.
Dabere na nha nha, ọtụtụ ọrụ dị n’ime ndị ọrụ. A na-ahọpụta ndị mmadụ n'otu n'otu n'etiti ndị agha na-etinye aka na nchedo nke ndị agbụrụ ha site na ndị amamihe na-adịghị mma. O bu ndi na etinyere ala bu ndi n’etu igba egwu mmiri, dozie umu aka, na acho nri. Ọrụ nke ndị nwere ọkara na-etiti, n'etiti ndị na-egwu olulu enweghị ọdịiche doro anya, dịkwa ka njiri nke ndanda. Nwanyị nwanyị nwanyị nwere oge ndụ ya niile bụ naanị ịmụmụ ụmụ, na-amụ ụmụ karịrị narị narị.
Eziokwu na-akpali: Site n’otu nlele, a maara na n’ime afọ iri na abụọ akpanwa rụpụtara ihe dịka 900 diggers.
Ọ dị mma ịgbakwunye na ụmụ oke ahum na-agba ọtọ nwere nkwalite nkwukọrịta, na ụda olu ha, ụdị ụda 18 na-erughị, nke ka nke ukwuu karịa tụnyere òké ndị ọzọ. Exdebe ala ahụ mgbe niile na ihe ndị a na - eme ya abụghị ihe e ji mara ya, ọ (ọnọdụ okpomọkụ) nwere ike ịgbanyụ, dabere na ọnọdụ nke gburugburu ebe obibi. Iji belata ọnọdụ okpomọkụ, ndị na-egwupụta ihe na-ezukọta n'ìgwè buru ibu ma nwee ike ịta ahịhịa ruo ogologo oge n'ọdụ dị n'akụkụ ụwa. Inweta metabolism dị nwayọ na-esonye na aka ịlanahụ ndị na-egwu ala ebe enweghi ikuku oxygen na ụta nke ụwa yana ụba carbon dioxide, nke na-egbu ihe ndị ọzọ dị ndụ.
Ọdịdị mmekọrịta ọha na nwa
Foto: ndị gba ọtọ na-egwu ala n'okpuruala
Dịka anyị kwuburu, nwanyị a na-akpọ eze nwaanyị ma ọ bụ akpanwa bụ maka ịkpụpụta ụmụ na oke ụmụ irighiri ahụ. Maka mating, ọ na-eji naanị ụmụ nwoke ole na ole na-eme nri (ọ na-abụkarị abụọ ma ọ bụ atọ), ndị niile ọzọ bi na okpuru ala dị n'okpuru ala anaghị esonye na usoro ọmụmụ. Nwanyị nwanyị anaghị agbanwe ndị mmekọ, na-enwe mmekọrịta mgbe niile n'etiti ụmụ nwoke ndị a họọrọ ọtụtụ afọ. Ogologo oge afọ ime dị ihe dị ka ụbọchị iri asaa, akpanwa nwere ike inweta ụmụ ọhụụ n’ime ụbọchị iri asatọ. Enwere ike ị nweta litter kachasị dịkarịa ala 5 kwa afọ.
A nwere ike ịkpọ oke oke nwere agba nwere oke oke, ma e jiri ya tụnyere ndị ọzọ na òké, ọnụ ọgụgụ ụmụ nke otu onye na-awụba n'oké osimiri nwere ike ịdị iche na mmadụ iri na abụọ ruo iri abụọ na asaa. Ibu nwa nwa obula pere mpe. N’agbanyeghi na umu aka amu amu amu amu karia iri abuo n’otu oge, nwanyi n’etiti nwere umu aka iri na abuo, mana nke a aputaghi na akuku nkpuru ahu na anwu. Site na nyocha nke ndị ọkà mmụta sayensị America, ọ bịara mara na ụmụ oke nke oke ụmụ ahụhụ na-agba ọtọ na-erikwa nri, n'ihi na nne iya nwere otutu mmiri ara. N'ihi usoro nri a, ụmụ mgbe ha dị obere na-achọpụta ịdị mkpa nke mmekọrịta mmadụ na ibe ya.
Nwanyị Queen na-akuziri ụmụ ọhụrụ mmiri ara ehi otu ọnwa, n'agbanyeghị na ha malitere iri nri siri ike mgbe ọ dị afọ abụọ. Cubs na-erikarị nri ndị ọrụ ndị ọzọ, n'ihi ya, ha na-enweta ahịhịa nke nje dị mkpa iji gbarie ahịhịa ha na-eri. N’izu dị izu atọ ma ọ bụ anọ, ndị na - eto ozu na - etolite etolite etolitela ọrụ, akwara wee tozuo oke n’ụzọ dị nso otu afọ. Dịka anyị kwuworo, ndị na-egwupụta ihe na-ebi ndụ maka òké ogologo oge - ihe dị ka afọ iri atọ (mgbe ụfọdụ karịa).Ndị ọkà mmụta sayensị enwebeghị ike ịchọpụta kpọmkwem ihe kpatara usoro a pụrụ iche nke ogologo ndụ ji arụ ọrụ.
Eziokwu na-akpali: Ọ bụ ezie na ọ bụ ugwu dị ka nwanyị nwanyị, ha na-ebi ndụ dị ala karịa ndị diggers ndị ọzọ na-arụ ọrụ. Ndị ọrụ nyocha ahụ chọpụtara na afọ ndụ nke akpanwa dị afọ iri na atọ ruo n’afọ iri na asatọ.
Na-emeghe digger video
Ana m akwado ikiri vidiyo na-adọrọ mmasị banyere olulu gba ọtọ na ọwa YouTube "ihe niile dị ka ụmụ anụmanụ"
Mmechi: ahum ahihia gba ọtọ anụmanụ dị ịtụnanya, nke bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe atụ nke mkpụrụ ndụ ihe nketa siri ike maka ogologo ndụ - ọ na-eguzogide ọrịa kansa ma n'otu oge ahụ nwee ndụ dị oke ala, na-eji iberibe usoro na usoro mkpụrụ ndụ ihe nketa ya n’ọhụụ, ọ ga-ekwe omume idozi nsogbu kansa ma kwụsịlata ịka nká nke mmadụ.
Ndị iro ebumpụta ụwa nke oke bekee gba ọtọ
Foto: Nri Digger Rodent
N'ihi eziokwu na ndụ ndị na-egwu ihe dị n'okpuru ala, zoro ezo, ha fọrọ nke nta ka ha ghara iru n’elu, enwere ọtụtụ ndị iro nke òké ndị a, n’ihi na ọ dịghị mfe ịchọta olulu na mmiri dị n’ụwa, ebe ọ ga-adaruo n’ime omimi abụọ. N'agbanyeghị ọnọdụ nchekwa nke akwara ndị a dị nchebe ma dị nchebe, ha ka nwere ndị amamihe na-adịghị mma. A pụrụ ịkpọ ndị iro nke igwu ala. Ọ bụ ihe na-adịghị ahụkebe, mana ọ na-adịrị mma na agwọ nọ n'okpuru ala na-achụ otu ọsọ ọsọ, na-achọrọ ya gafere n'ọwara. Nke a na - eme ugboro ugboro, ọ na - abụkarị agwọ na - eche ụmụ anụmanụ n ’elu.
Agwọ Mole na-achụpụ òké ndị gba ọtọ mgbe oge òké na-achụpụ ihe karịrị ala ha. Nwanyị na-agbagharị agbagharị na-eche ọdịdị nke digger, na-arapara isi ya kpọmkwem n'ime olulu ahụ. Mgbe uda pụtara itufu ụwa, o jidere ya àmụmà. Okwesiri iburu n’obi na n’agbanyeghi oke bekee ndi pere mpe n’anya, ha na-amata nke oma n’iile, ha nwere ike mata ndi ikwu ha ozugbo ha na ndi si ha, na umu anumanu adighi anabata nke ikpeazu.
Nye ndị iro nke oke ahum na-agba ọtọ, mmadụ nwekwara ike ikewa ndị mmadụ na-ele anụ ndị a anya dị ka ahụhụ nke ihe ọkụkụ ma na-anwa ịme ọbara. N'ezie, ndị na-egwu ala nwere ike imebi ihe ọkụkụ ahụ site na iri mkpụrụ osisi na mgbọrọgwụ, mana echefula na ha, dị ka ntụpọ ojii, nwekwara mmetụta bara uru na ala, na-adọta ya ma na-eme ka oxygen jupụta ya.
Onu ogugu na udiri onunu
Foto: Ndenye Digger
Ke akpa ilekiri, ọ nwere ike ịdị ka agwo na ụdị ụmụ oke gba ọtọ bụ ihe enweghị nchekwa zuru oke, maka ha na-ahụ ihe ọ bụla, ha nwere obere akụkụ, na-anapụ ha ajị anụ. Mmetụta a na-eduhie eduhie, n'ihi na n'ihe metụtara ịdị mkpa ya, òké ndị a nwere ike ịrụ ụka na anụmanụ ndị ọzọ dịtere aka. Na-ekwu maka ọnụ ọgụgụ oke oke nwere agba ọtọ, ọ dị mma ịmara na na oke oke ebe ha ga-ebi, anụmanụ ndị a na-adịghị ahụkebe abụghị ihe a na-ahụkarị ma a na-ahụkarị ya. A dịghị atụkwa oke oke ahum na-agba ọtọ na mkpochapu, ụmụ oke nwere ọtụtụ, nke na-enweghị ike ị rejoiceụrị ọ .ụ Dabere na IUCN, ụdị òké a nwere ọnọdụ nchebe nke na-akpata nchegbu dịkarịrị ala, n'ụzọ ọzọ, ndị na-egwu ala gba ọtọ adịghị na Akwụkwọ Red na enweghị usoro nchebe pụrụ iche.
Ọnọdụ dị mma maka ụdị anụmanụ ndị a mere ọtụtụ ihe, gụnyere:
- n'okpuruala, ndụ nzuzo nke ndụ nke ala nke ihe nbibi, nke echebe site na mmetụta ọjọọ nke mpụga,
- nguzogide ha n’ebe oria di iche iche di egwu,
- ikike mgbochi na ihe mgbu na ịdị mkpa mgbe ekpughere ihe dị iche iche,
- pụrụ iche usoro nke ịdị ogologo,
- fecundity dị oke elu.
Yabụ, anyị nwere ike ikwu na n'ihi njiri mara ha, oke ụrọ gba ọtọ nwere ike ịlanarị, ebe ha na-azụ anụ ụlọ ha ọnụ ọgụgụ ka ukwuu. Ọ ka nwere olile anya na nke a ga-aga n'ihu.
Na ngwụcha, achọrọ m ịgbakwunye na ọdịdị anaghị ada mba na ihe ijuanya anyị, ekele maka ihe ndị dịpụrụ adịpụ na anụmanụ ndị dị ndụ dị ka gba ọtọ digger. Agbanyeghị na mma mpụga abụghị isi okwu ha siri ike, akwara ndị a nwere ọtụtụ ihe ọma ndị ọzọ pụrụ iche ụmụ anụmanụ ndị ọzọ anaghị etu ọnụ. Anụmanụ nwere ike ịkpọ anụmanụ ndị a dị ịtụnanya nnukwu ala.