Atọ mgbịrịgba atọ | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Nwoke (aka ekpe) na nwanyi | |||||||
Nkebi sayensi | |||||||
Alaeze: | Eumetazoi |
Infraclass: | Nwa amụrụ ọhụrụ |
Ihe owuwu: | Mmegbu |
Lee: | Atọ mgbịrịgba atọ |
- Procnias tricarunculata, orth. var.
Atọ mgbịrịgba atọ, ma ọ bụ ndi eji uji ato (lat. Procnias tricarunculatus), bụ nnụnụ na-akwagharị akwagharị nke ezinụlọ Central America na-eme mkpọtụ.
Ntugharị dị mkpirikpi
Otu n’ime ụdị mgbanaka mgbanaka anọ, bi na Central na South America, onye tolitere site na cm 25 ruo 30. Ahụ, ọdụ na nku nke nwoke ahụ bụ agba aja aja, isi, olu, obi elu, dị ọcha, ụdọ, mgbanaka ogbu na ajị agba - ndi ojii. Nnụnụ ahụ nwetara aha ya n'ihi mgbanaka akpụkpọ anụ atọ na-eto eto nke kwụsịrị na mgbịrịgba ahụ. Obere ntị ndị a nwere ike ịdị ogologo 10 cm, na-agbatịkwu n’oge egwu na mbedo. Ọkpụkpụ ntị na-adị nro ọbụlagodi mgbe enwere ya ike. Nwoke ahụ na -eme nti ntị ahụ, mana nke ọzọ, ha kwụgbue. Akpukpo akwara a anaghị agbanwe agbanwe, n'ihi na ha anọghị n'okpuru akwara. Oke ọla ntị anaghị arapara n'akụkụ, etiti etiti anaghị agbatị elu ozugbo, dị ka egosipụtara na ụfọdụ ihe atụ ochie na nke nlele. Nwanyị dị obere karịa nke nwoke na nke a na-ahụkarị: ọ bụ oliv kpamkpam na agba ya na ụcha na-acha odo odo na ala ma enweghị ọla ntị.
Isdị ụdị mgbịrịgba a mara mma ịnwe ọmarịcha ụda pụrụ iche na nnụnụ niile na - aga, a na - ekesa ụda mgbịrịgba atọ si n'ebe ọdịda anyanwụ Honduras ruo ọwụwa anyanwụ Panama. Ọ bụ ezie na amachaghị ihe banyere ụdị nnụnụ ndị a na - akwaga njem ha, ha na - amụba kachasị na ugwu Costa Rican (site na March ruo Septemba) ma laghachi ala dị larịị n'oge ọnwa dị n'etiti.
Abụ
N'ihi omume nzuzo nke nnụnụ a, enwere ike ịchọpụta ya naanị site na njiri mara "mgbịrịgba", nke ụmụ nwoke na-ebipụta. Na nso nso, olu ndi mmadu na Costa Rica bu egwu di nkpa mejuputara uzo ato, na olu Bonk nyere nnụnụ aha. Oghere a, osisi Bonk a na-ahụta n'etiti nnụnụ na-ada ụda kachasị na Earthwa, nke ndị mmadụ nụrụ site na anya dị 0.8 km. Abụ ndị mmadụ n'otu n'otu dịgasị iche na Nicaragua na Panama, agbanyeghị, egwu ndị a nwekwara oke olu, mana obere nkọwa dị egwu.
Ihe omumu banyere ndeko nke uda nke Donald Krudsman, nke di na ebe ihe nlere nke ulo oru Cornell Ornithological, gosiputara na mgbanaka uku ahu nwere olu di egwu n'etiti onodu ya, dika o mutara egwu ha, na agbanyeghi na egwu kpebisiri ike site na mmuo, dika o gbanwere na afo ohuru, nke dị na ndekọ ahụ.
Ozi
Nnụnụ na-agba ụda, -Lọ mgbịrịgba mgbanaka atọ, ụda olu mgbanaka atọ, akwa nwere ntutu atọ ma ọ bụ nke nwere isi ojii atọ - nnụnụ na-efegharị efegharị nke ezinụlọ Central America na-ehota, nke a na-eji nhazi pụrụ iche nke larynx dị ala. Ọ dịkwa mma na agba agba pọpupọ bụ ezigbo pigmentị akpọrọ cotinine. A mara nnụnụ a maka otu n'ime ọrụ pụrụ iche na nke pụrụ iche. N'ihi omume nzuzo nke nnụnụ a, enwere ike ịchọpụta ya naanị site na njiri mara "mgbịrịgba", nke ụmụ nwoke na-ebipụta. Na nso nso, olu nke ọtụtụ ndị mmadụ na Costa Rica bụ abụ dị mgbagwoju anya nke mejupụtara akụkụ atọ, mana ọ bụ ụda "bk" nke nyere nnụnụ ahụ aha. A na-atụle oghere a, oghere "osisi" n'etiti nnụnụ na-ada ụda kachasị na Earthwa, ndị mmadụ na-anụ ya ruo ihe dị ka mita 800. Abụ ndị mmadụ n'otu n'otu dịgasị iche na Nicaragua na Panama, agbanyeghị, egwu ndị a nwekwara oke olu, mana obere nkọwa dị egwu.
Ihe omumu banyere ndeko nke egwu ndi uda nke Donald Krudsman, nke di na ebe ihe nlere nke ulo oru Cornell Ornithological gosiputara na onu ogba-egwu nke ato di iche n’onodu ya, dika o na ako ocha olu egwu ha, n’agbanyeghi na agwara ike nke a site na ebumnuche ya, ebe obu n’aho ohuru gbanwere, dịkwa ka ndekọ ahụ.
Otu mgbịrịgba a na-akpọ “isi atọ” nwere aha ahụ bụ nke mgbanaka mgbịrịgba ahụ na-eto eto atọ na-agbadata na isi onu ala. Obere ntị ndị a nwere ike ịdị ogologo 10 cm, na-agbatịkwu n’oge egwu na mbedo. Ọkpụkpụ ntị na-adị nro ọbụlagodi mgbe enwere ya ike. Nwoke ahụ na -eme nti ntị ahụ, mana nke ọzọ, ha kwụgbue. Akpukpo akwara a anaghị agbanwe agbanwe, n'ihi na ha anọghị n'okpuru akwara. Oke ọla ntị anaghị arapara n'akụkụ, etiti etiti anaghị agbatị elu ozugbo, dị ka egosipụtara na ụfọdụ ihe atụ ochie na nke nlele.
Uto nke nnụnụ ndị a dị site na cm 25 ruo 30. Ahụ, ọdụ na nku nke nwoke bụ agba aja aja, isi, olu, obi dị elu na-acha ọcha, ụdọ ahụ, mgbanaka mgbu na ogwe aka na-eji oji. Amabeghị ihe banyere ụdị nnụnụ ndị a na - agafe agafe; ha mụkọrịtara ugwu ndị dị na Costa Rican n'ebe dị elu karịa 1000 ruo 2300 mita nke oke osimiri (site na March ruo September) wee laghachi ala dị larịị n'oge ọnwa dị n'etiti. Nnụnụ ahụ na-eji ịnụ ọkụ n'obi agbachitere ókèala ya, ozugbo onye ọbịa a na-akpọghị ya gafere ya, ya onwe ya na-abịaru nso wee malite ịbụ abụ dị ukwuu na ntị ya. Site n'ụzọ, mgbe ụfọdụ, ha hiere ụzọ, na-emehie maka ndị ọbịa na ụmụ nwanyị a na-achọghị, ma jiri nnukwu mkpu, mkpọtụ ngosi na ụgbọ elu na-ebupu ha.
Mamụ nwanyị na-eburu nchegbu niile banyere akwu na ụmụ, dina 1 akwa. Ha na-eri nri naanị mkpụrụ osisi siri ike. Mamụ nwanyị anaghị anụ olu. Nwanyị dị obere karịa nke nwoke na nke a na-ahụkarị: ọ bụ oliv kpamkpam na agba ya na ụcha na-acha odo odo na ala ma enweghị ọla ntị.
Imalmụ anụmanụ anụmanụ | Anụmanụ
| AnụmanụEgwuregwu egwu egwu atọ (Procnias tricarunculatus) bụ nnụnụ sitere na ezinụlọ nzuzo.
Ahụ, ọdụ na nku nke nwoke ahụ bụ agba aja aja. Isi, olu, elu obi dị ọcha, ụdọ ahụ, mgbanaka anụ ahụ na onu aja na-eji oji.
Nnụnụ ahụ nwetara aha ya n'ihi mgbanaka akpụkpọ anụ atọ na-eto eto nke kwụsịrị na mgbịrịgba ahụ. Obere ntị ndị a nwere ike iru 10 cm n'ogologo, na-agbatịkwu n'oge egwu na mbedo. Nwanyị dị obere karịa nke nwoke na nke a na-ahụkarị: ọ bụ oliv kpamkpam na agba ya na ụcha na-acha odo odo n'okpuru ma na-enweghị ọla ntị.
O bi na Panama, Costa Rica, Honduras na Nicaragua.
Ọ na-eri mkpụrụ osisi, tomato na ụmụ ahụhụ.
A maara ụdị ndị a nke mgbanaka mgbịrịgba nwere otu n'ime ọrụ pụrụ iche na nke pụrụ iche nke ụmụ nnụnụ niile nọ na ya.
N'ihi omume nzuzo nke nnụnụ a, enwere ike ịchọta ya naanị site na njiri mara "mgbịrịgba", nke ụmụ nwoke na-ebipụta. Na nso nso a, ụda olu nke ọtụtụ ndị mmadụ na Costa Rica bụ abụ dị mgbagwoju anya nke mejupụtara akụkụ atọ, ụda nke bonk nyere nnụnụ ahụ aha.
Ọmụmụ banyere abụ abụ atọ gosiri na abụ olu ahụ bụ ihe pụrụ iche so n’okpuru ala ya, ka ọ na-amụta ukwe nnụnụ ndị ọzọ, n’agbanyeghi eziokwu ahụ bụ na ebumnuche eburu ya n’obi, ebe ọ bụ n’afọ na-adịbeghị anya agbanweela ya, nke dị na ndekọ ahụ.
Aha ndi ozo: isi ojii, isi ugba.
Ihe ịrịba ama nke mpụga nke ngwa mgbanaka atọ
Ogba mgbịrịgba atọ bụ obere nnụnụ nwere ogologo nke 25-30 cm. Ntọala nke nnụnụ ahụ nwere “ọla ntị atọ dị nro” ruru sentimita 10 n'ogologo. A na-ahụkarị ha karịa oge ezumike.
Mmegharị nke ọla ntị anaghị adị na mkpịsị mọzụlụ, yabụ, ha na-akpọ nkụ n’onweghị, mgbe ụfọdụ ụmụ nwoke na-emegharị ha nanị site n’otu akụkụ gaa n'akụkụ. N’ime ihe osise ochie ị nwere ike ịhụ ọla ntị ka ọ na-akwụ ọtọ, ma nke a bụ ihe na-ezighi ezi.
Ingerda-agba egwu ọkpụkpọ atọ (Procnias tricarunculatus).
Aha "ejikere atọ" pụtara n'ihi ọnụnọ nke usoro nzuzu ndị a.
Ihe puru iche nke umunwoke bu ezi obi, tinyere isi na olu di iche. Elu elu na azụ site n’elu sikwa ọcha. Nku na ọdụ bụ aja aja.
Black gburugburu anya
mgbanaka. Oji ahụ dị oji.
Coveredmụ nwanyị kpuchie obere ndo nke ndo oliv, dị ka nke nuthatch, ábụ́bà ndị dị n’elu na-enwe ihu na-acha odo odo.
Afọ ha na-acha ka ọ bụrụ odo odo. Individualsmụ nwoke enweghị oke ime ha na afụ ọnụ ha. Mamụ nwoke na-eto eto nwere agba dị ka nke nwanyị mana ha nwere ọla ntị.
Nkesa ụda olu atọ ahụ
A na-ekesa ụda ọkpụ atọ a na Central America. Ebe obibi a sitere na mpaghara ọdịda anyanwụ nke Honduras ruo Panama. Na-agụnye Central Costa Rica, Nicoya Peninsula, northwest Nicaragua, fọrọ nke nta ka ọ bụrụ Sierra de Agalta, Honduras.
Earda ntị nke ụda mgbịrịgba atọ nwere isi nwere ike iru 10 cm, na-agbatịkwu oge egwu na mbedo.
Ndị mmeri na ndagwurugwu Caribbean na ala ndị dị larịị na Honduras, Nicaragua na oke ala na oke osisi dị larịị n'akụkụ mkpọda ahụ na Panama, Costa Rica. Na Panama, ọtụtụ nnụnụ na-ebi n'oge oyi n'oge mkpọda Caribbean, ikekwe n'ihi oke oke ọhịa na oke ala ndị dị na Pacific.
Rodumịpụta nke ụda atọ nwere isi atọ
Oge omumu nke okpukpu-ukwu nke agogo di na March - Septemba, dabere na ebe odi. N'ime oge a, nnụnụ na-eme njem buru ibu, ha na-agbanwe ebe obibi ha, wee na-agaru nso n'ugwu, na-agbago elu nke 3000 mita, emesịa na-apụta na steepụ ndị dị n'akụkụ Osimiri Pacific na Osimiri Caribbean.
Ngu dị n'etiti ọtụtụ oke ugwu nke oke mmiri, ebe enwere ọtụtụ nri.
Nwoke ahụ na-anụ ọkụ n'obi na-echekwa ókèala ya, ozugbo onye na-asọmpi batara mpaghara nwere, ya onwe ya efego nso wee malite ịgba ụgbọ elu na mgbagharị, yana mmegharị na-abụ oke ụda. N'ọnọdụ ụfọdụ, ụda akpụkpọ ụkwụ nke nwoke nwere ike ịchụpụ nwanyị ahụ.
Omume Ókèala bụ ihe njiri mara naanị n'oge a na-eme ememme.
O siri ezigbo ike inweta akwukwo nke eji abuba. Nnụnụ ndị ahụ na-ebi ndụ nzuzo, mana n'ọnọdụ ọ bụla, ndị na-abụ abụ na-ekwupụta ụda na ụda olu ha dị ịtụnanya.
A na-akpọ ụda olu nke ụda mgbịrịgba atọ "ụda mgbịrịgba", yabụ naanị ụmụ nwoke na-abụ abụ. N'etiti umu ihe egwu na-eme uda, uda ura di kwa uda kachasi nma n'etiti ndi nile n’agba egwu. A na-ege ya ntị na anya 800 mita.
N'oge ọmụmụ, a pụrụ iji olu ụda ụda nke nwoke tụnyere ike ụda nke na-efe efe. Ndi nke nwanyi n’enweghi ikike ikwu okwu ndia. N'ime oke ohia, ha fọrọ nke nta ka ọ dị nkọ. Femalemụ nwanyị na-eyi akwa 1-2. Naanị ya na-ewu akwu, na-enyekwa ụmụ nri. Nwoke n’oge a ka edobere naanị ya okpueze osisi.
A maara ụdị ndị a nke ụda mgbịrịgba nwere otu n'ime ụda olu na-adịghị ahụkebe na nke pụrụ iche nke ụmụ nnụnụ niile na oke ya.
Ihe kpatara mbelata nke ọnụọgụ atọ nwere ngwa agha
Gburugburu ebe obibi na-adịgide adịgide nke ụda atọ nwere isi atọ, ọkachasị na ndagwurugwu oge oyi na ala dị larịị Caribbean, ka a gbanwee gaa n'ugbo banana, ebe a na-azụ ehi.
N'ime mpaghara Indian Reserve, Nicaragua, ọnụọgụ nnụnụ ndị a
agbadobeghi, dika na igbusi oke ohia adighi nma.
Ke edere edere Costa Rica, 35% nke ọhịa ndị ọzọ ka ebipụrụ na 1986-1992. Coastsọ osimiri Pacific, ebe ụdị anụ atọ ndị nwere isi atọ, na-eche nche.
Ọdọ ndị Caribbean na Panama nọ n'ihe ize ndụ nke ire ala iji akọ.
Ọnụ ọgụgụ nnụnụ na-agbada ngwa ngwa, n'ihi mbibi zuru oke na mfu ebe obibi ha.
Mgbaaka nke nwere ngwa agha ato bu ihe di iche n’etiti ya.
Atọ nke mgbịrịgba ụzọ atọ
A na-echekwa ndị nwere ụdaolu nwere olu atọ n'ọtụtụ nchekwa ugwu, ọkachasị na Agalta National Park Sierra de (Honduras), Monteverde na mpaghara ndu (Costa Rica) na La Amistad - ogige mba ụwa (Costa Rica na Panama).
Okike umu nnụnụ na-eme na nchekwa ndu - nke dobere nke ndị India-Maiz (Nicaragua). A na-echekwa ndị nwere mgbanaka atọ na anụmanụ ndị ọzọ na mgbaba Barra del Colorado na Tortuguero National Park (Costa Rica), Corcovado National Park (Costa Rica), n'akụkụ ụsọ mmiri Ramsar, na Coiba National Park (Panama).
Ihe maka nchekwa nke ngwa agha atọ
Iji chekwaa udu mmiri atọ, a chọrọ nyocha iji mata etu ụdị nnụnụ dị, wee chọpụta nza ụmụ nnụnụ, ọkachasị na Costa Rica.
Ọ dị mkpa ịmụ ihe ọmụmụ dị ndụ, yana oge ọ na - aga njem nke oge okpukpu atọ.
Ekwesịrị ịmepụta ebe nchebe ọhụrụ, karịchaa na Pacific na ndagwurugwu ndị dị na Costa Rica, ekwesịrị ị nweta nchedo nnụnụ na nchekwa Maiz Indian (Nicaragua).
Ọ bụrụ n ’njehie, biko họrọ mpempe ederede pịa Ctrl + Tinye.